Aðgerðir gegn einelti hjá börnum.

Ég tel besta mögulega árangur nást í baráttunni við einelti með því að það verk sé skipulagt og stjórnað miðlægt fyrir allan bæinn í samráði við skóla, íþróttafélög og aðra aðila, sem vinna með börnum og einelti kemur upp hjá. Ég tel að minni árangur náist með því að láta hvern skóla aða annan þann aðila þar, sem vinnur með börnum sjá alfarið um skipulag og aðgerðir gegn því einelti, sem birtist hjá honum.

Ég tel því að rétt sé að skipa vinnuhóp gegn einelti þar, sem að koma Skólaskrifstofa Félagsþjónustan og Barnavernd og jafnvel lögreglan í grófustu tilfellunum. Þessi nefnd veiti skólum og öðrum, sem málið varðar faglega þekkingu á því hvernig best er að taka á einelti, skipuleggi aðgerðir og fylgi því eftir að þær séu framkvæmdar. Nauðsynlegt er að skólastjórnendur og aðrir starfsmann bæjarins, sem málið varðar bæri skylda til að hlýða fyrirmælum þessa vinnuhóps. Ástæðurnar fyrir því að betra er að skipuleggja og stjórna baráttunni gegn einelti miðlægt með þessum hætti eru nokkrar.

Í fyrsta lagi er auðveldara að viðhalda þekkingu og færni þeirra, sem skipuleggja þessa baráttu með því að gera það miðlægt. Slíkur vinnuhópur gæti til dæmis nýtt sér sína þekkingu til að upplýsa starfsfólk skóla um birtingamyndir eineltis og hjálpað þeim að skoða mál þar, sem slíkar birtingamyndir sjást. Til dæmis veigra börn, sem verða fyrir alvarlegu einelti sig oft við að stunda félagslíf í skólanum af ótta við að hitta kvalara sína þar fyrir. Slík varúðarmerki þarf að kanna með faglegum hætti.

Í öðru lagi fer oft stór hluti eineltisins fram utan skóla og annars hefðbundins starfs með börnum. Það á oft við um grófasta ofbeldið tengt einelti. Agaviðurlög í skólum eða hjá öðrum, sem vinna með börnum vegna eineltis, sem á sér stað utan þess starfs munu alltaf verða umdeild og því munu menn veigra sér við að beita þeim. Einnig munu skólastjórnendur og aðrir þeir, sem málið varðar telja viðbrögð við slíku einelti vera utan sinnar lögsögu og sinnar skyldu ef ekki eru til staðar miðlægar.

Í þriðja lagi eru skólastjórnendur og aðrir, sem málið varðar mjög misvirkir í því að berjast gegn einelti. Því er nauðsynlegt að til sé miðlægur stjórnandi, sem foreldrar geta leitað til ef þeir telja ekki nógu mikið gert vegna þess eineltis, sem börn þeirra verða fyrir. Vinnuhópur gegn einelti myndi þá fara yfir þessar kvartanir og athuga hvort þær eigi við rök að styðjast og krefjast úrbóta ef svo er.

Í fjórða lagi veigra fórnarlömb eineltis sig við að segja frá eineltinu í skólanum eða öðrum þeim stað þar, sem eineltið fer fram. Meðal annars er það vegna þess að þeir liggja undir hótunum frá gerendum ef þeir segja frá og veigra sér því oft að gera það gagnvart aðila, sem þeir vita að þekkja gerandann eins og starfsmenn skólanna gera. Þeir treysta einfaldlega ekki því að það, sem þeir segja í skólanum frétti gerendur ekki. Því er betra að viðtöl við þau börn, sem talið er að séu fórnarlöm eineltis fari fram annars staðar en á þeim vettvangi, sem eineltið á sér stað og því getur í mörgum tilfellum verið betra að það viðtal fari fram í húsnæði vinnuhóps gegn einelti.

Í fimmta lagi þarf miðlæga stjórn til að taka ákvarðanir um það ef rétt er talið að einhver aðili að málinu skuli færður milli skóla. Í dag eru það oftast þolendur, sem þurfa að skipta um skóla enda er hægt að koma því við án þvingana því hann og foreldrar hans kjósa þann kost að hann fari í annan skóla en gerendur. Einnig er oft um að ræða marga gerendur gagnvart einum þolanda. Það er því auðveldara að flytja þann eina til. Hins vegar getur það oft gagnast mikið í baráttunni gegn einelti, sem hópur nemenda stundar að slíta í sundur gerendahópinn. Það getur því verið nóg að flytja forsprakka gerendahópsins í annan skóla. Það er hins vegar þvingunaraðgerð auk þess, sem skólastjórnendur eru almenn ekki hrifnir af því að fá slíka gerendur eineltis í sinn skóla. Þess vegna þarf skólaskrifstofa að koma að þessu máli til að taka ákvörðun, sem stendur og verður framkvæmd óháð vilja viðkomandi skólastjórnenda. Að sjálfsögðu þarf síðan að gæta jafnræðis milli skóla hvað varðar það að taka við slíkum nemendum.

Í sjötta lagi þarf að vera hægt að veita bæði þolendum og gerendum sálfræðiaðstoð án þess að viðkomandi skóli þurfi að greiða fyrir það. Oft er ástæða þess að börn leggi önnur börn í einelti sú að gerandinn hefur lágt sjálfsálit og er að upphefja sjálfan sig á kostnað annarra. Það að taka á lágu sjálfsáliti gerandans getur minnkað líkurnar á að hann telji sig þurfa að upphefja  sjálfan sig með þessum hætti.

Síðast en ekki síst tel ég eðlilegt að ef foreldrar þolanda taka þá ákvörðun að barnið skuli fara í annan skóla þá nægi þeim að koma fram með óskir um það til skólaskrifstofu, sem sjái um það gagnvart viðkomandi skólastjórnendum í stað þess að foreldrarnir þurfi sjálfir að hafa samband við skólastjórnendur til að kanna hvort barnið þeirra geti fengið pláss í skóla þeirra. Það á einfaldlega að vera hluti að vinnu gegn einelti að aðstoða fórnarlömb þess að skipta um skóla ef það er ósk þeirra og foreldra þeirra.

Vissulega kostar það peninga að berjast gegn einelti. Ég tel hins vegar að þessi leið sé mun skilvirkari og því sé hægt að ná mun betri árangri í þessum efnum auk þess að nýta fjármuni betur heldur en ef hver er að taka á þessu í sínu horni. Hvað peningahliðina varðar er líka vert að geta þess að gróft einelti skapar mikla kvöl hjá fórnarlambi þess, sem oft kallar á dýra sálfræðimeðferð bæði meðan eineltið á sér stað og einnig síðar á ævinni. Sú kvöl getur líka leitt viðkomandi einstakling út í vímuefnaneyslu og slíkt getur kostað samfélagið mikið bæði í peningum og óhamingju margra annarra einstaklinga. Einnig geta gerendur átt erfiða daga síðar á ævinni þegar þeir átta sig á afleiðingum gerða sinna sérstaklega ef eineltið hefur alvarlegar afleiðingar.

Það er því mun dýrara að taka ekki á einelti heldur en að takast myndarlega á við það. Þar að auki eykur það lífsgæði þolenda mikið ef hægt er að draga verulega úr einelti og jafnvel getur það líka átt við um gerendur.

Aðalatriðið er hins vegar það að einelti er eitthvað, sem ekki á að líðast. Börnum á að geta liðið vel í skólanum og öðru æskulýðsstarfi og eiga ekki að þurfa að hrekjast úr æskulýðsstarfi vegna eineltis og missa þannig af þeim ánægjustundum, sem það gefur og verða þar að auki af þeim forvörnum, sem þátttaka í slíku starfi skapar.

Athugasemdir

[j.a (IP-tala skráð) 28.1.2010 kl. 15:31]

Mér finnst að þau börn sem leggja fyrir sig að níðast á öðrum börnum og jafnvel að fá aðra til liðs við sig í þeim gjörðum.  Þessi börn/unglingar eiga að fá þannig meðferð að þau gleymi því ekki næstu árin.  Þessi sænska mjálmaðferð sem virðist tröllríða öllu hér á Íslandi síðustu misseri eða ár koma ekki að nokkru gagni, eins og maður sér og heyrir.  Nei, þessi krakkakvikindi þurfa að fá það jafnóþvegið eins og þau níðast á öðrum .  Eins þarf að birta nöfn þeirra, foreldra og jafnvel ömmurnar og afana til þess að það komi blettur á ættina af þeirra sökum . Þá myndi þetta breytast fljótt og vel.  Því þá tæki fjöölskyldan í taumana, og skólarnir þyrftu ekki að standa í svona verkum sem í raun og veru  eru foreldranna verk.  Og ef þetta dugar ekki. þá finnast ennþá sterkari ráð sem ég get bent á betur seinna. Prufa þetta fyrst, ég lofa að þetta lagast. Segi ég, sem hef upplifað einelti af grófustu sort.

[Óskar Þorkelsson, 31.1.2010 kl. 13:02]

tek undir með J.a