Skiptir skoðun forseta á ESB máli?

Magir hafa farið mikinn og gagnrýnt Þóru Arnórsdóttur fyrir það að gefa ekki upp skoðun sína á ESB í aðdraganda forsetakosninganna. Með því að gagnrýna hana fyrir það þá eru menn að gefa í skyn að það skipti máli hver skoðun forseta er á því máli og þar með að það auki eða minnki líkurnar á að Ísland gangi í ESB. En er það svo?

Fullyrðinginn um að afstaða forseta skipti máli snýst oftast um þá fullyrðingu að þar sem þjóðaratkvæðagreiðsla um aðildarsamning sé ekki bindandi heldur aðeins ráðgefandi þá geti stjórnvöld hundsað niðurstöðu hennar og samþykkt ESB aðild jafnvel þó henni sé hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu og því sé nauðsynlegt að hafa forseta sem vísi þá slíkum lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu með því að beita 26. grein stjórnarskrárinnar. En er það raunhæfur möguleiki fyrir stjórnvöld að koma Íslandi inn í ESB þrátt fyrir að aðildarsamningur sé felldur í þjóðaratkvæðagreiðslu? Lítum aðeins nánar á það.

Í fyrsta lagi þá er stór hluti þíngmanna sem ber mikla virðingu fyrir lýðræði og á það bæði við um stuðningsmenn og andstæðinga ESB. Það verður því að teljast verulega ólíklegt að það náist meirihlutastuðningur við það á Alþingi að samþykkja aðildarsamning sem felldur hefur verið í þjóðaratkvæðagreiðslu. Slíkt væri í fyrsta lagi pólitískt sjálfsmorð fyrir viðkomandi þingmenn því þeir munu nær örugglega falla í næsta prófkjöri í sínum flokki. Allavega kæmi ekki til greina af minni hálfu að kjósa þingmann sem samþykkti aðildarsamning á Alþingi þrátt fyrir að hann væri felldur í þjóðaratkvæðagreiðslu og er ég þó mikill stuðningsmaður þess að við göngum í ESB. Ég veit að þannig er því farið með marga aðra stuðningsmenn ESB.

En jafnvel þó svo ólíklega vildi til að slík lagasetning kæmist í gegnum þingið þá er nánast öruggt að hvaða forseti sem er myndi beita 26. greininni við slíkar aðstæður því annað væri pólitískt sjálfsmorð fyrir hann. En gefum okkur samt að lögin fari í gegn og aðildarsamningurinn er samþykktur á þingi og forseti skrifar undir.

Þá kemur að næstu hindrun. ESB aðild samrýnist ekki stjórnarskránni og því þarf að breyta henni til að við getum gengið í ESB. Til þess að breyta stjórnarskránni þarf Alþingi að samþykkja breytinguna tvisvar með þingkosningum á milli. Ef Alþingi samþykkir ESB aðild gegn vilja þjóðarinnar ásamt því að samþykkja þá stjórnarskrárbreytingu sem til þarf í fyrri atrennu þá er öruggt að þeir sem eru andstæðingar ESB og ætla að kjósa gegn stjórnarskrárbreytingunni í seinni umferð ná meirihluta ef meirihluti þjóðarinnar er á móti inngöngu Íslands í ESB. Þar með næst ekki seinni samþykktin og þar með verður ekki hægt að gera þær breytingar á stjórnarskránni sem til þarf til að við getum gengið í ESB.

Jafnvel þó málið kæmist í gegnum þessa hindrun og nauðsynleg stjórnarskrárbreyting næst í gegn þá erum við ekki enn komin inn í ESB því allar aðildarþjóðir ESB þurfa líka að samþykkja samninginn. Þær eru nú 27 og verða væntanlega orðnar 28 að minnsta kosti áður en að þessu kemur. Hver einasta þessara þjóða hefur neitunarvald varðandi inngöngu okkar í ESB. Það er útilokað að þær muni allar samþykkja aðild okkar gegn vilja meirihluta kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslu. Þar kemur bæði til að margar þessara þjóða eru rótgróin lýðræðisríki og muni einfaldlega ekki vilja okkur inn á slíkum forsendum og einnig hitt að ef meirihluti þjóðarinnar er andvígur ESB þá munu andstæðíngar ESB væntanlega fljótlega ná meirihluta á Alþingi og þá eru mjög miklar líkur á að við segjum okkur aftur úr ESB ef við höfum farið inn með slíkum bolabrögðum gegn lýðærðislegri niðurstöðu í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Þjóðirnar sem fyrir eru munu því sjá fram á að allur sá kostnaður sem fari í það að hálfu ESB að ganga frá inngöngu okkar verði tapað fé þegar við göngum þaðan aftur út auk þess sem úrsögn okkar mun einnig kosta ESB umtalverðar fjárhæðir. Það er útilokað að allar aðildarþjóðir ESB séu tilbúnar í að helda peningum út um gluggan með þeim hætti.

Staðreyndin er sú að við Íslendingar göngum ekkert í ESB nema meirihluti kjósenda samþykki aðildarsamning við ESB í þjóðaratkvæðagreiðslu. Í því efni skiptir engu máli hver er forseti þegar þar að kemur né heldur hverjir eru í ríkisstjórn þegar þar að kemur.

Miðað við yfirlýsingar sumra þingmanna er meiri hætta á að aðildarsamningur verði felldur á Alþingi jafnvel þó hann verði samþykktur í þjóðaratkvæðagreiðslu. Það er varla hægt að gefa lýðræðishugsjón vesturlanda löngutöngina með meira afgerand hætti en með slíku.

En allavega þá er ekki nokkur nástæða til að láta skoðun forsetaframbjóðenda á ESB aðild ráða atkvæði sínu í forsetakosningunum. Einu áhrif forsetans í því máli felst í atkvæði hans í þjóðaratkvæðagreiðslu um aðildarsamning við ESB. Hann mun ekki á nokkurn hátt hafa meiri háhrif á það mál en hver annar kjósandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni.

Athugasemdir

[Sæmundur Bjarnason, 29.6.2012 kl. 20:42]

Þetta er alveg rétt hjá þér. Samt sem áður held ég að þetta hafi engin áhrif. Það er einhvern vegin andstaðan við ríkisstjórnina sem kemur fram sem stuðningur við Ólaf. Veit ekki af hverju það er.

Það er nokkuð ljóst að núverandi stjórnarandstaða tekur við keflinu eftir næstu þingkosningar. Á þá að afmunstra Ólaf, eða hvað? Reyndar ætti hann að styðja þjóðaratkvæðagreiðslu um slíkt ef áskoranir koma fram um það. En mun hann gera það? 

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 30.6.2012 kl. 01:16]

´Þú segir:

"Í fyrsta lagi þá er stór hluti þíngmanna sem ber mikla virðingu fyrir lýðræði og á það bæði við um stuðningsmenn og andstæðinga ESB. Það verður því að teljast verulega ólíklegt að það náist meirihlutastuðningur við það á Alþingi að samþykkja aðildarsamning sem felldur hefur verið í þjóðaratkvæðagreiðslu."

Þetta stemmir ekki við reynsluna af Icesave, þar kusu þingmenn þvert gegn meirihlutavilja þjóðarinnar og forðuðust eins og heitan eldinn að láta málið í þjóðaratkvæðagreiðslu. Sporin þau hræða.

Hitt er annað mál að ég er hálf hissa á að andstaða Ólafs við inngöngu í ESB skuli ekki hafa fengið meiri umræðu. Mér finnst hugsanlega rangt af honum að lýsa þessu yfir, alveg eins og mér fanst rangt af Vigdísi að hrósa sér af því að hafa ekki látið Efta samninginn í þjóðaratkvæðagreiðslu af því að HÚN vissi betur en þjóðin sem hefði bara kosi yfir sig Ameríkaniseringu.

Það má þó vera að valdaframsal þjóðarinnar til ESB og eðli forsetaembættisins séu ósamrýmanlegir þættir við núverandi stjórnarskrá og forsetinn hreinlega eigi að vera á móti aðildarumsókn. Þetta hefði þó verið áhugavert að fá einhverjar alvöru umræður um.

[Númi (IP-tala skráð) 30.6.2012 kl. 01:54]

JÓHANNA SIGURÐARDÓTTIR ALVALDURINN MIKLI VAR BÚINN AÐ SEGJA ÞAÐ AÐ ÞJÓÐARATKVÆÐAGREIÐSLAN GAGNVART ESB YRÐI RÁÐGEFANDI

ÞESSI JÓHANNA ÆTLAR SÉR AÐ TROÐA ÞJÓÐ SINNI INNÍ ÞETTA HRYÐJUVERKABANDALAG SAMA HVAÐ ÞJÓÐIN TAUTAR OG RAULAR.

FYRIR HVERJA SKYLDI HÚN STARFA.?

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 30.6.2012 kl. 11:52]

það er nú ótrúlega mikill barnaskapur sem maður sér víða í umræðum eða barnaskapur sem haldið er fram. Sem dæmi að Skuldarmálið sé sambærlegt EU aðildaumsókn og samningi? þetta er bara eins og 5 ára börn séu að tala.

Varðandi ráðgefandi þjóðaratkvæðagreiðslu - þá er ekki annað hægt samkv. stjórnarskrá. það er ekki gert ráð fyrir því í stjórnarskrá að þjóðaratkvæði bindi hendur Alþingis. Nema þá í gegnum svokallaðan málskotsrétt. þar sem svo er að skilja að niðurstaðan sé þá bindandi sem slík. Eins langt og það þá nær.

þessvegna getur atkvæðagreiðsla sem Alþingi ákveður aðeins orðið ráðgefandi. það hafa verið haldnar slíkar greiðslur. Áfengisbannið - Afnám áfengisbanns. Alltaf farið eftir þeim.

En þetta með kallinn, að maður spyr sig að ef aðildarsamningur verður felldur og alþingi fer í samræmi við það sem vonlegt er - að mun hann þá vísa því líka í þjóðaratkvæði eða? það er ekki heil brú í þessari speki innbyggjara sumra. Bara barnaskapur.

[Valdimar Samúelsson, 30.6.2012 kl. 14:25]

Auðvita skiptir skoðun forseta máli í ESB málinu. Hann hvetur fólk til að standa vörð um land og þjóð.  Sá forseti sem ekki gerir það sínir ESB vilja.

[Eggert Sigurbergsson, 30.6.2012 kl. 16:51]

Það þarf ekki annað en að skoða tölur um traust almennings á ríkisstjórnina, stjórnarandstöðuna og alþingi til að átta sig á að almenningur vill fá að vita afstöðu forseta til ESB.

Fólk óttast réttilega að stjórnmálaelítan muni þrönga einhverju upp á þjóðina án þess að virða vilja hennar til málsins. Ef almennt traust ríkti til stjórnmálaelítunnar þá mundi afstaða forseta til ESB skipta litlu máli.

http://www.youtube.com/watch?v=aUsAdpAp_bU

[Sigurður M Grétarsson, 1.7.2012 kl. 22:02]

Bjarni Gunnlaugur. Það kusu engir þingmenn gegn niðursktöðu þjóðaratkvæðagreiðslu um Icesave eftir að hún fór fram. Það hefur aldrei gerst að Alþingi hafi hundsað niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu og ekkert sem bendir til þess að núverandi þingmenn muni gera það.

 Hvað valdaafsal áhrærir þá er það svo að með inngöngu í ESB höfum við atkvæðarétt um ESB reglur og erum með í samningaviðræðum um þær en í dag þurfum við vegna EES samningsins að taka upp ESB reglur án þess að koma á nokkurn hátt nálægt því að móta þær. Hér er því ekki um valdaafsal að ræða heldur þvert á móti leið til að geta haft meiri áhrif á nánasta umhverfi okkar sem við munum alltaf þurfa að fljóta með að einhverju leyti hvort sem við erum aðilar að samstarfi við Evrópuríki eða ekki.

[Sigurður M Grétarsson, 1.7.2012 kl. 22:08]

Númi. Ástæða þess að þjóðaratkvæðagreiðslan um ESB aðild er ráðgefandi en ekki bindandi er einfallega sú að stjórnarskráinn heimilar ekki bindandi þjóðaratkvæðagreiðslur. Minnihlutastjórn Samfylkingar og VG á vordögum 2009 reyndi að ná fram samþykkt á Alþingi þannig að hægt væri að klára þær breytingar eftir kosningarnar þá um vorið. Þingmenn Sjálfstæðiflokksins komu í veg fyrir það með málþófi.

Það að stjórnarskráinn heimilar ekki bindandi þjóðaratkvæðagreiðslur er því 100% sök þingmanna Sjálfstæðiflokksins en hvorki Jóhönnu eða Steingríms sem eimnitt reyndu sitt til að ná þeirri breytingu fram.

Sú fullyrðing þín um að Jóhanna ætli sér að troða þjóðinni inn í eitthvað sem hún ekki vill er því svo mikið út í hött að það hálfa væri nóg. Eins og ég hef bent á í þessari grein þá er það fullkomlega óraunhæft að stjórnvöld geti komið okkur inn í ESB verði aðildarsamningur felldur í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Varðandi lokaspurningu þína þá starfar Jóhanna fyrir íslensku þjóðinna og hefur í öllum sínum verkum gert það sem hún telur vera íslensku þjóðinni til framdráttar.

[Sigurður M Grétarsson, 1.7.2012 kl. 22:10]

Valdimar Samúelsson. Það mun varla hafa áhrif á nokkurn mann í þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB aðild hvaða skoðun forsetinn hefur á henni. Það að vera á móti ESB aðild er ekki að standa vörð um þjóðina því það mun bæta hag hennar mjög mikið ef við göngum í ESB.